Yeni bir drone aldınız, kutusunu heyecanla açtınız ve gökyüzüyle buluşmak için sabırsızlanıyorsunuz. Ancak Türkiye’de havacılık kuralları, en az cihazınızın teknik özellikleri kadar karmaşık görünebilir. Özellikle 2025 yılı itibarıyla güncellenen yönetmelikler, hem hobi kullanıcılarını hem de ticari pilotları yakından ilgilendiriyor. Sokakta, parkta veya tatilde dronunuzu havalandırmadan önce bilmeniz gereken yasal sorumluluklar var. Bu rehberde, bürokratik dilden uzak durarak, SHGM İHA kayıt ve uçuş izni süreçlerini bir pilotun gözünden en ince detayına kadar ele alacağız.
Çoğu kullanıcı, özellikle DJI Mini serisi gibi 500 gram altı cihazlara sahipse, hiçbir kurala tabi olmadığını düşünüyor. Bu, yapılabilecek en büyük hatalardan biridir. Evet, ehliyet zorunluluğu olmayabilir ama hava sahası ihlalleri ciddi idari para cezalarıyla sonuçlanabilir. İster profesyonel bir İHA-1 pilotu olun, ister hafta sonu keyfi yapan bir İHA-0 kullanıcısı; gökyüzünün kuralları herkes için geçerlidir.
İHA ve Drone Sınıflandırması: 500g Sınırı ve Önemi
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM), insansız hava araçlarını (İHA) ağırlıklarına göre belirli sınıflara ayırmıştır. Bu sınıflandırma, almanız gereken eğitimin türünden, cihazınızı sisteme kaydedip kaydetmeyeceğinize kadar her şeyi belirler. Sektörde en sık karşılaştığımız kafa karışıklığı, “kayıt” ve “ehliyet” kavramlarının birbirine girmesidir. İkisi tamamen farklı süreçlerdir.
Türkiye’deki mevcut yönetmeliğe göre en yaygın iki sınıf şunlardır:
- İHA-0 Sınıfı: Azami kalkış ağırlığı 500 gr (dahil) ile 4 kg aralığında olan İHA’lardır. DJI Air 3, Mavic 3 Classic veya Mavic 3 Pro gibi cihazlar bu sınıfa girer.
- İHA-1 Sınıfı: Azami kalkış ağırlığı 4 kg (dahil) ile 25 kg aralığında olan İHA’lardır. Genellikle DJI Inspire serisi, Matrice serisi veya büyük zirai dronlar bu kategoriye dahildir.
Buradaki kritik nokta 500 gram sınırıdır. Eğer cihazınız 500 gramın altındaysa (örneğin 249 gram ağırlığındaki DJI Mini 4 Pro), yasal olarak sisteme kayıt zorunluluğunuz bulunmamaktadır. Ancak bu durum, size sınırsız bir özgürlük tanımaz. İlerleyen bölümlerde neden bu cihazları da sisteme “gönüllü” olarak kaydetmeniz gerektiğinden bahsedeceğiz.
İHA-0 ve İHA-1 Arasındaki Temel Farklar
İHA-0 genellikle hobi ve giriş seviyesi ticari işler (düğün çekimi, basit emlak çekimi) için kullanılırken, İHA-1 daha çok endüstriyel ve ağır yük taşıyan operasyonlar içindir. İHA-1 ehliyeti aldığınızda, otomatik olarak İHA-0 sınıfı araçları da kullanma yetkisine sahip olursunuz. Ancak tam tersi geçerli değildir.
Adım Adım SHGM İHA Kayıt Sistemi ve Cihaz Tanıtma
Eğer 500 gram ve üzeri bir drone satın aldıysanız, ilk yapmanız gereken işlem cihazı devletin sistemine tanıtmaktır. Bu işlem tıpkı yeni aldığınız bir arabayı ruhsatlandırmak gibidir. shgm iha kayıt sistemi üzerinden yapılan bu işlemler tamamen ücretsizdir ve dijital ortamda gerçekleşir.
Kayıt işlemi için izlemeniz gereken adımlar şöyledir:
- Sisteme Giriş: iha.shgm.gov.tr adresine gidin ve e-Devlet şifrenizle giriş yapın.
- Menü Seçimi: Üst menüden “İşlemler” > “İHA Satın Alma / Sahiplenme” sekmesine tıklayın.
- Satıcı Onayı: Eğer cihazı yurt içinden yetkili bir satıcıdan veya ikinci el olarak bir şahıstan aldıysanız, satıcının TC kimlik numaranıza satışı yönlendirmiş olması gerekir. Bu aşamada “Bekleyen İşlemler” kısmında cihazı görüp 3 gün içinde onaylamanız şarttır.
- Pilot Atama: Cihaz envanterinize girdikten sonra, o cihazı kimin uçuracağını belirlemelisiniz. Genellikle sahibi ve pilotu aynı kişidir. “Pilot Atama” menüsünden kendi TC’nizi girerek cihazla kendinizi eşleştirin.
- Karekod Oluşturma: İşlemler bittikten sonra sistem size özel bir QR kod (karekod) üretecektir. Bu kodu yazıcıdan çıktı alıp dronun üzerine, okunaklı bir yere yapıştırmak yasal zorunluluktur.
İkinci el alımlarda en çok yaşanan sorun, satıcının onayı vermemesi veya alıcının 3 günlük süreyi kaçırmasıdır. Süre dolarsa işlem iptal olur ve sürecin baştan başlatılması gerekir. Satın aldığınız cihazın faturası olsa bile, sistemde üzerinize kayıtlı değilse yasal sahibi siz görünmezsiniz.
İHA Pilot Kayıt Sistemi ve Ehliyet Alma Süreci
Drone kullanmak için gereken belge halk arasında “ehliyet” olarak bilinse de, resmi adı “İHA Pilot Sertifikası”dır. Burada da yine sportif ve ticari olmak üzere iki ayrım bulunur. iha pilot kayıt sistemi üzerinden başvurularınızı yönetebilirsiniz.
Sportif/Amatör Ehliyet (Ücretsiz)
Hobi amaçlı uçuşlar için SHGM’nin sistemi üzerinden ücretsiz olarak eğitim alabilir ve sertifikanızı anında oluşturabilirsiniz. Sistemdeki eğitim videolarını izleyip basit bir sınavı geçtikten sonra İHA-0 veya İHA-1 Sportif lisansınız tanımlanır. Bu lisans ile ticari faaliyet (para kazanılan herhangi bir uçuş) yapamazsınız.
Ticari Pilot Ehliyeti (Ücretli ve Eğitimli)
Eğer dronunuzla çektiğiniz görüntüleri satacak, haritalama yapacak veya zirai ilaçlama gibi işlerde kullanacaksanız, SHGM tarafından yetkilendirilmiş uçuş okullarından eğitim almanız gerekir. Drone ehliyeti fiyat 2025 yılı için okuldan okula değişmekle birlikte, İHA-0 ticari eğitimleri ortalama 2.500 TL – 4.000 TL, İHA-1 ticari eğitimleri ise 4.000 TL – 7.000 TL bandında seyretmektedir.
Ticari ehliyet için şu belgeler istenir:
- Biyometrik fotoğraf (Sisteme yüklenmeli)
- B-Sınıfı sürücü olur raporu (Aile hekiminden veya hastaneden)
- Adli sicil kaydı
- Nüfus cüzdanı fotokopisi
Bu belgelerle birlikte yetkili okula başvurduğunuzda, teorik ve pratik eğitimlerin ardından sertifikanız sisteme işlenir. Ticari pilotların sorumlulukları daha fazladır ve sigorta gibi ek gereklilikleri bulunur.
500g Altı Drone (DJI Mini Serisi) İçin Kurallar
Geldik en çok merak edilen konuya: “DJI Mini 3 Pro veya Mini 4 Pro aldım, ehliyet ve kayıt gerekli mi?” Bu konu, kullanıcılar arasında ciddi bir bilgi kirliliğine neden olmaktadır. 500g altı drone modelleri (249 gram sınıfı) için yasal durum şöyledir:
Kayıt Zorunluluğu Yoktur: Evet, 500 gram altı bir cihazı sisteme kaydettirmek zorunda değilsiniz. Satın alıp direkt uçurabilirsiniz.
Ehliyet Zorunluluğu Yoktur: Bu cihazları kullanmak için İHA-0 veya İHA-1 ehliyetine ihtiyacınız yoktur.
ANCAK (Burası Çok Önemli):
Kayıt ve ehliyet zorunluluğunun olmaması, istediğiniz her yerde uçabileceğiniz anlamına gelmez. Eğer uçmak istediğiniz bölge “İzne Tabi” veya “Özel İzin Gerektiren” bir alansa (örneğin şehir merkezleri, tarihi alanlar), uçuş izni talep etmek zorundasınız. İşte paradoks burada başlar: SHGM sisteminden uçuş izni talep edebilmek için, sistemde kayıtlı bir cihazınızın olması gerekir.
Bu nedenle, yasal zorunluluk olmasa bile, DJI Mini serisi cihazınızı sisteme “gönüllü” olarak kaydettirmenizi şiddetle tavsiye ediyoruz. Böylece gerektiğinde yasal izin başvurusu yapabilirsiniz. Ayrıca cihazınızın çalınması durumunda seri numarası üzerinden takibi mümkün olur. Unutmayın, cihazınız küçük olsa bile özel hayatın gizliliği ve uçuş güvenliği kurallarının tamamına tabisiniz.
Drone Uçuş İzni Nasıl Alınır ve Nerelerde Uçuş Serbesttir?
Türkiye hava sahası, uçuş güvenliği açısından belirli bölgelere ayrılmıştır. SHGM İHA kayıt ve uçuş izni prosedürleri bu harita üzerinden yürütülür. İzin almak için sistemdeki “Uçuş İzni Talep Et” menüsünü kullanmalısınız.
Yeşil Bölgeler (Serbest Uçuş Alanları)
SHGM haritasında yeşil renkle işaretlenen bölgeler, genellikle yerleşim yerlerinden uzak, uçuşa uygun alanlardır. Bu bölgelerde 500g altı cihazlarla izin almadan (gün doğumu-gün batımı arasında) uçuş yapabilirsiniz. 500g üstü cihazlar için ise sistemden sadece “Uçuş Bilgi Formu” doldurarak, onay beklemeden uçuş gerçekleştirebilirsiniz. Bu, bir nevi “ben buradayım” bildirimidir.
Kırmızı Bölgeler (Uçuşa Yasak Alanlar)
Havalimanları, askeri tesisler, kamu binaları, stadyumlar ve stratejik öneme sahip alanlar kırmızı bölgedir. Bu alanlarda uçuş yapmak kesinlikle yasaktır ve sistem üzerinden izin talep etseniz bile otomatik olarak reddedilir veya çok özel bürokratik izinler (Valilik onayı vb.) gerektirir. shgm uçuş haritası üzerinden bu bölgeleri mutlaka kontrol etmelisiniz.
Meskun Mahaller (Şehir İçleri)
Binaların ve insanların yoğun olduğu bölgelerde uçuş yapmak her zaman izne tabidir. İzin başvurusu yaparken uçuşun amacını, saatini, irtifasını ve tam koordinatlarını belirtmeniz gerekir. Bu başvurular ilgili mülki idare amirlikleri tarafından değerlendirilir ve genellikle 5-10 iş günü içinde sonuçlanır.
İzinsiz Drone Uçurmanın Cezası ve Yasal Yaptırımlar
Drone uçurmak keyifli olduğu kadar sorumluluk isteyen bir iştir. Kurallara uymamanın bedeli ise oldukça ağırdır. Sivil Havacılık Kanunu’na göre her yıl yeniden değerleme oranında artan cezalar uygulanır. 2025 yılı projeksiyonlarına göre, izinsiz uçuş yapmanın veya kayıtsız cihaz kullanmanın cezası 30.000 TL ile 60.000 TL aralığında değişiklik gösterebilir.
Cezaya neden olan başlıca durumlar şunlardır:
- Uçuş izni almadan yasak bölgede uçmak.
- Kayıt zorunluluğu olan cihazı kayıtsız uçurmak.
- Özel hayatın gizliliğini ihlal etmek (insanların evini gözetlemek vb.).
- Maksimum irtifa sınırı olan 120 metreyi (400 feet) aşmak.
Sadece para cezası değil, kolluk kuvvetlerinin cihazınıza el koyma yetkisi de bulunmaktadır. Özellikle havalimanı çevrelerinde yapılan ihlaller, “hava trafiğini tehlikeye sokmak” suçundan adli soruşturmaya kadar gidebilir.
Yurt Dışından Getirilen Drone Kaydı ve Gümrük İşlemleri
Yurt dışı seyahatinizden dönerken veya yurt dışından bir tanıdığınız vasıtasıyla drone getirdiyseniz, süreç biraz daha farklı işler. “Yolcu beraberinde gelen” statüsündeki cihazlar için gümrük vergisi muafiyeti (kişisel kullanım için 1 adet) olabilir ancak SHGM kaydı zorunludur.
Yurt dışı cihaz kaydı için:
- Ülkeye giriş tarihinden itibaren 3 gün içinde SHGM sistemine başvuru yapılmalıdır.
- “İHA Üretim/İthalat” menüsü kullanılır.
- Fatura, pasaport giriş sayfası ve gümrük beyan formu (varsa) sisteme yüklenmelidir.
- Cihazın teknik özellikleri ve seri numarası eksiksiz girilmelidir.
Bu süreci atlayan kullanıcılar, ileride cihazlarını satmak istediklerinde veya izin almak istediklerinde sistemde “kayıtsız cihaz” engeliyle karşılaşırlar. Ayrıca yurt dışı cihazların garanti durumları da farklılık gösterir.
Ticari ve Sportif/Amatör Uçuş Arasındaki Temel Farklar
Bir drone kullanıcısının en çok dikkat etmesi gereken ayrım, uçuşun amacıdır. “Ben sadece YouTube kanalıma video yüklüyorum” deseniz bile, eğer o videodan gelir elde ediyorsanız bu teknik olarak ticari uçuş sayılabilir. SHGM mevzuatında bu ayrım şu şekilde yapılır:
- Sportif/Amatör: Tamamen hobi, eğlence, yarışma veya kişisel anı biriktirme amacıyla yapılan, maddi kazanç sağlamayan uçuşlardır. Sigorta zorunluluğu genellikle yoktur (yine de tavsiye edilir).
- Ticari: Fotoğrafçılık, sinema, haritalama, zirai ilaçlama, güvenlik, reklam gibi bir hizmet karşılığında veya bir işletme faaliyeti kapsamında yapılan uçuşlardır. Ticari uçuşlarda Üçüncü Şahıs Mali Mesuliyet Sigortası yaptırmak zorunludur.
Ticari bir iş yaparken sportif ehliyetle yakalanırsanız, hem sigortanız geçersiz sayılır hem de yetkisiz ticari faaliyetten ceza alabilirsiniz.
Güvenli Uçuş İçin Kritik İpuçları ve Yasaklı Bölgeler
Yasal prosedürleri tamamladınız, peki ya teknik güvenlik? SHGM İHA kayıt ve uçuş izni kadar önemli olan bir diğer konu da uçuş güvenliğidir. Dronunuzun gökyüzünde tutunmasını sağlayan sensörler ve bataryalar, düzenli bakım ister.
Uçuş öncesi mutlaka yapmanız gereken kontroller:
- Batarya Sağlığı: Bataryalarınızda şişme veya voltaj dengesizliği varsa asla uçuş yapmayın. Soğuk havalarda batarya performansının düşeceğini unutmayın.
- Pusula ve IMU Kalibrasyonu: Yeni bir şehre gittiğinizde veya cihaz uyarı verdiğinde kalibrasyon yapın.
- Sinyal Karıştırıcılar (Jammer): Şehir merkezlerinde, konsolosluk yakınlarında veya askeri bölgelerde “Flyaway” (dronun kontrolden çıkıp gitmesi) yaşamamak için dikkatli olun.
- RTH (Eve Dönüş) Ayarı: Kalkış yapmadan önce dönüş irtifasını, bölgedeki en yüksek engelden (bina, direk, ağaç) en az 10-20 metre daha yüksek ayarlayın.
Unutmayın, en iyi pilot kaza yapmayan değil, riskleri önceden görüp uçuşu iptal edebilen pilottur. Gökyüzü hepimizin, onu güvenli tutmak da bizim sorumluluğumuzda.
Sıkça Sorulan Sorular
500 gr altı drone kaydı zorunlu mu?
Drone uçuş izni nereden alınır?
İzinsiz drone uçurmanın cezası ne kadar?
Yeşil bölgelerde izin almadan uçabilir miyim?
İHA pilotu ne kadar maaş alır?
İHA sertifikası kaç TL?
